Różne rodzaje farb i lakierów

W celu zapewnienia większej przyczepności i lepszego krycia, w pierwszej kolejności należy zastosować podkład lub środek gruntujący. Preparaty te mają specjalne właściwości, odmienne od właściwości preparatów stosowanych na warstwy wierzchnie. Są one niezmiernie ważne, aby uzyskać właściwy rezultat. Środek gruntujący zmniejsza przede wszystkim chłonność materiału i zapewnia lepsze przyleganie farby. Zabezpiecza on również przed przenikaniem zabrudzeń do powłoki wykończeniowej. Podłoże metalowe wymaga pokrycia specjalnym podkładem lub preparatem antykorozyjnym.

Ściana z cegły lub betonu silnie chłonie farbę, jeżeli warstwa wykończeniowa zostanie nałożona bezpośrednio. Jest to spowodowane porowatością ściany. W rezultacie ściana nie będzie prezentować się zbyt dobrze, z uwagi na niedostateczne pokrycie farbą i widoczne ślady pociągnięć wałka. Najlepiej ścianę najpierw zagruntować. Można stosować grunt do tynków, płyt gipsowo-kartonowych i do cegieł. Środek gruntujący zapobiega również prześwitywaniu śladów po nikotynie, tłuszczach kuchennych, zabrudzeń powierzchniowych, osuszonych plam po zalaniu wodą lub śladów od flamastrów zrobionych przez dzieci. Zastosowanie środka gruntującego zapobiega prześwitywaniu wymienionych wyżej zabrudzeń.

Farbę alkidową lub farbę syntetyczną można stosować zarówno do wnętrz jak i na zewnątrz. Produkowana jest ona na bazie 40 - 50% terpentyny i można ją rozcieńczać terpentyną. Nie przylega ona do farby akrylowej i jest dostępna w wersji z połyskiem lub w wersji matowej. Powierzchnię pokrytą farbą alkidową można malować po upływie 16 godzin.
Zawodowi malarze często stosują farbę alkidową z uwagi na korzystny efekt końcowy. Warstwa przedostatnia jest często nakładana w postaci mieszaniny 50% podkładu i 50% powłoki wykończeniowej. Farba z efektem satynowym nie ma takiego połysku. Po zakończeniu pracy, narzędzia należy wymyć w terpentynie.

Blaknięcie
Żywica alkidowa stosowana w tego rodzaju farbie stopniowo blaknie. Pod wpływem promieniowania UV lub z braku światła, zawarte w niej spoiwo ulega odbarwieniu. Można to zaobserwować porównując ciemniejsze i jaśniejsze powierzchnie, na przykład pod meblami, szafkami albo ościeżnicami. Gęsta farba zawiera dużą ilość pigmentów, co gwarantuje lepsze, bardziej jednolite krycie.

Farbę akrylową stosuje się głównie do wnętrz. W mniejszym stopniu nadaje się ona do zastosowań zewnętrznych. Jej trwałość wynosi około 4 lat. Ten rodzaj farby produkowany jest na bazie 5 - 10% terpentyny i można go rozcieńczać wodą. Charakteryzuje się dość dobrą przyczepnością do podłoży pomalowanych farbami alkidowymi i można ją nakładać za pomocą specjalnego pędzla lub wałka. Czas schnięcia wspomnianej farby wynosi 6 - 8 godzin, po upływie których można nanosić kolejne cienkie warstwy farby. Farby akrylowe dostępne są w wersji satynowej i standardowej wersji z połyskiem (nie tak dużym połyskiem jak w przypadku farby alkidowej).
Zaletą farby akrylowej jest możliwość mieszania jej z wodą. Nie ma ona zapachu rozpuszczalnika, szybko schnie i nie ulega blaknięciu. Wymaga jednak szybkiej i precyzyjnej pracy. Po nałożeniu warstwy farby akrylowej nie można jej już później dotykać (w celu „wygładzenia” powierzchni!). Farbę akrylową można nakładać tylko w temperaturze pomiędzy 8°C a 25°C. Po użyciu, narzędzia można myć ciepłą wodą z dodatkiem detergentu.

Farbę akrylową można nałożyć na warstwę farby alkidowej po uprzednim jej dokładnym przeszlifowaniu. Ale nie odwrotnie! Użycie farby akrylowej wymusza później stosowanie przez cały czas tego rodzaju farby. Jeżeli chcemy wrócić do farby alkidowej na bazie terpentyny, wówczas konieczne jest najpierw dokładne usunięcie całej powłoki farby akrylowej. W większości przypadków konieczne jest ręczne zeskrobywanie farby lub opalanie jej. W najgorszym razie może być konieczne zastosowanie specjalnego preparatu do usuwania powłok malarskich.

Nazwa „farba lateksowa” pojawiła się w latach 40-tych XX wieku i odnosi się ona do farb zawierających naturalną emulsję lateksową. Lateks był pierwotnie oryginalnym produktem naturalnym uzyskiwanym z brazylijskich drzew kauczukowych (Hevea brasiliensis). Z soku drzew Hevea produkowana jest prawdziwa guma. Obecnie ten naturalny lateks nie jest już wykorzystywany w farbach lateksowych. Jako dodatek do farb akrylowych i winylowych, producenci farb stosują aktualnie syntetyczny polimer. Współczesne farby lateksowe mają całkowicie odmienny skład chemiczny i inne właściwości niż tradycyjna guma lateksowa. „Farba lateksowa” tak naprawdę bazuje na farbie akrylowej. Nazwa ta więc nie do końca jest właściwa w przypadku farby wodorozcieńczalnej.

Lakier transparentny: ten lakier zapewnia powierzchni naturalny wygląd i umożliwia drewnu oddychanie.
Lakier kryjący: ten lakier zabezpiecza drewno, ale struktura drewna jest w tym przypadku niewidoczna. Podobnie jak lakiery transparentne, dostępny jest w wielu różnych kolorach. Można go również mieszać w mieszalnikach farb. Lakier transparentny jest również dostępny w różnorodnych wariantach pozwalających uzyskać efekt specjalnego drewna, na przykład z gatunku tek, pterokarp, czy shorea (meranti). W ten sposób można połączyć efekt dekoracyjny z zabezpieczeniem drewna. Lakier można stosować bezpośrednio jako 1. warstwę, ale wówczas należy go rozcieńczyć dolewając 10% rozcieńczalnika. Przed nałożeniem kolejnej warstwy, poprzednią powinno się delikatnie przeszlifować.

Systemy transparentnych farb i lakierów szybkoschnących są mniej odporne na działanie światła ultrafioletowego (UV). Zapewniają one wystarczającą ochronę w górnej warstwie, ale poniżej tej powłoki ochronnej drewno może niszczeć. W praktyce można to jednak łatwo dostrzec. Ten rodzaj farby dostępny jest zarówno w wersji akrylowej jak i alkidowej. Lakier do parkietów lub schodów jest najbardziej trwałą wersją powłok bezbarwnych na drewnianych podłogach i schodach.

Mieszalniki do farb stały się istotnym elementem wyposażenia specjalistycznych sklepów. Proces mieszania polega na stosowaniu szeregu past pigmentowych w podstawowych barwach. Mieszaniem podstawowych kolorów i doborem właściwych proporcji past pigmentowych w celu uzyskania żądanego koloru steruje komputer. Farbę w kolorze uzyskanym w ten sposób można później w razie potrzeby domówić. W taki sposób można uzyskać praktycznie dowolny kolor, ponieważ każdy z nich ma określone parametry, co gwarantuje idealne dopasowanie. Można również skorzystać ze standardowych próbników kolorów danego producenta lub międzynarodowego systemu kolorów RAL.

Rozpuszczalniki służą do rozpuszczania i rozcieńczania farb i lakierów. Nadal są one powszechnie stosowane w farbach do podłoży drewnianych. Łatwo odparowują i mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie i środowisko. Powszechnie stosowane rozpuszczalniki to: terpentyna, alkohol, aceton, benzyna lakowa i rozcieńczalnik. Woda jest najczęściej stosowanym „rozpuszczalnikiem” w przypadku farb akrylowych.

Przed nałożeniem warstwy nowej farby należy ustalić jakiego rodzaju farba została wcześniej użyta. Jeżeli stosowany jest ten sam rodzaj farby, wówczas wystarczy przeszlifować powierzchnię, po czym wypełnić szpachlówką otwory i inne niedoskonałości powierzchni. Jeżeli chcemy odsłonić pierwotną fakturę drewna, albo gdy zamierzamy farbę akrylową zamalować farbą alkidową, wówczas jedyną opcją jest dokładne usunięcie starej farby za pomocą palnika, opalarki lub specjalnego preparatu do usuwania powłok malarskich.

Opalarka to doskonałe narzędzie do usuwania starych powłok malarskich. Ciepło zmiękcza starą farbę, dzięki czemu stosunkowo łatwo można ją usunąć za pomocą skrobaka. Należy zachować ostrożność, aby nie wdychać oparów farby uwalnianych w wysokiej temperaturze i nie przypalić podłoża z drewna. Jeżeli zachodzi potrzeba usunięcia kilku grubszych warstw starej farby, dobrym rozwiązaniem może być szlifierka multiszlifierka z zamontowaną tarczą czyszczącą.

Jeżeli używanie opalarki nastręcza trudności, można zastosować preparat do usuwania powłok malarskich. Jest on bardzo skuteczny przy farbach syntetycznych, ale nie najlepiej sprawdza się w przypadku farb akrylowych. Preparat do usuwania powłok malarskich umożliwia usunięcie kilku powłok jednocześnie, o ile pozwolimy mu działać odpowiednio długo. Do pracy należy zakładać maskę osłaniającą twarz i rękawice ochronne. Starą farbę należy usunąć zanim stwardnieje.
Koniecznie zachować ostrożność! Uważać, aby nie doszło do kontaktu skóry z ubraniem zabrudzonym resztkami roztworu. W razie zabrudzenia ubrania, przerwać pracę i przepłukać ubranie w dużej ilości czystej wody. Po usunięciu powłoki starej farby, odsłonięte podłoże należy dokładnie zmyć wodą. Przed nałożeniem nowej warstwy odczekać, aż podłoże dokładnie wyschnie. W miejscu przeprowadzanych prac należy zapewnić dobrą wentylację. Dzieciom nie wolno przebywać w tej strefie.

Do uzupełniania uszkodzonych miejsc, szczelin, pęknięć lub innych niedoskonałości powierzchni służą masy szpachlowe. W razie potrzeby można zastosować również elastyczną masę szpachlową. Pęknięcie należy najpierw powiększyć i oczyścić. W przeciwnym razie nie uda się go dokładnie wypełnić masą szpachlową i wkrótce pojawi się ono ponownie. Po wyschnięciu delikatnie przeszlifować. W przypadku surowego drewna, wszelkie pęknięcia należy wypełnić masą szpachlową w tym samym kolorze.

Do wypełnienia wszelkich niedoskonałości pomiędzy ścianami a ramą okna należy używać akrylowej masy uszczelniającej, którą można zamalować. Nie należy używać silikonu, ponieważ farba go nie kryje. Odczekać aż masa wyschnie, po czym ostrożnie przeszlifować ją, aby uzyskać gładką powierzchnię. W razie potrzeby zagruntować dla lepszego krycia. Zabrudzone lub zatłuszczone przejścia oczyścić amoniakiem, zwłaszcza w kuchni lub łazience. Wilgotną szmatką oczyścić z kurzu górne krawędzie drzwi, ram okiennych i otworów drzwiowych. W łazience lub innym pomieszczeniu, gdzie panuje wilgoć, należy stosować masę uszczelniającą odporną na tworzenie się pleśni. Można w ten sposób zapobiec pojawianiu się dobrze znanej czarnej pleśni.

Gdy zachodzi potrzeba zastosowania taśmy maskującej, należy używać taśmy malarskiej dobrej jakości, która zwykle ma kolor niebieski lub zielony. Przyklejać ją w postaci krótkich, nachodzących na siebie pasów, dociskając porządnie, aby zapewnić dobre przyleganie na krawędziach. Taśmę powinno się usunąć zaraz po zakończeniu malowania. Najlepiej to zrobić zanim farba całkowicie wyschnie, aby uniknąć odprysków farby na krawędzi malowanej powierzchni. Po wyschnięciu farby, taśmę należy równomiernie odrywać od powierzchni pod kątem 30° - 45°. Resztki pozostałej taśmy można delikatnie naciąć nożykiem segmentowym od strony malowanej powierzchni.

Kilka innych przykładów różnych rodzajów farb:

•    Specjalna farba ścienna do wilgotnych pomieszczeń
Zapobiega tworzeniu się pleśni na ścianach zwłaszcza z pojedynczej warstwy cegieł bez ocieplenia.

•    Farba magnetyczna
Ta farba zawiera cząsteczki metaliczne. Pozwala ona przyczepiać magnesy do pomalowanego nią podłoża i mocować karteczki z notatkami.

•    Farba do tablic
Na pomalowanej nią powierzchni można pisać kredą i sporządzać rysunki.

•    Farba fluorescencyjna
Pochłania światło, które jest później emitowane w ciemnościach. Efekt fluorescencyjny znika po pewnym czasie, ale powraca po ponownym oświetleniu powierzchni.

•    Farba w aerozolu
Farba z pojemnika aerozolowego ma doskonałe właściwości wypełniania, krycia i przylegania. Można ją stosować zarówno w przypadku przygotowanych jak i surowych podłoży drewnianych, metalowych, aluminiowych, szklanych, kamiennych oraz z tworzyw sztucznych. Bardzo wygodna w trudno dostępnych miejscach.